سوال: تعریف رودخانه در قانون چیست؟

طبق قانون رودخانه مجرائی طبیعی است که آب به طور دائم یا فصلی در آن جریان دارد.

سوال: آیا به مسیری که فقط هر چند سال یکبار از آن سیل عبور می کند، هم رودخانه می گویند؟

بله، با توجه به اینکه مسیلها مجراهای طبیعی جریان هستند که سیل حاصل از باران، برف و رگبارها موقتا در آن جریان می یابند، حکم رودخانه را داشته و کلیه قوانین مرتبط با رودخانه ها نیز برای آنها صدق می کند. در حقیقت می توان گفت مسیل نوعی رودخانه است که آب در آن به صورت دائمی جریان ندارد.

سوال: آیا قوانین رودخانه ها و مسیلها یکسان است؟

بله، با توجه به تعریف حقوقی رودخانه مبنی بر عبور سیلاب از مسیر آن، قوانین حاکم بر رودخانه ها و مسیلها و انهار طبیعی منشعب از آنها یکسان می باشند.

سوال: بستر نهر در تملک چه کسی است؟

انهار به انواع طبیعی و مصنوعی ( دست ساز) تقسیم می شوند. تشخیص نوع نهر بر عهده کارشناسان شرکتهای آب منطقه ای می باشد. انهار طبیعی در تملک وزارت نیرو و بستر انهار  کشاورزی (دست ساز)  در اختیار مالکین مربوطه و ذینفعان می باشد.

سوال: آیا می توان به میزان دلخواه به رودخانه نزدیک شد و باغ، ویلا، ساختمان و … احداث نمود ؟

خیر، با توجه به اینکه در هر رودخانه ممکن است سیلاب اتفاق بیفتد که بخشی از اراضی حاشیه رودخانه را نیز تحت تاثیر قرار داده و موجب ایجاد خسارت به اراضی کشاورزی، باغات و مستحدثات واقع در حاشیه رودخانه شود، می بایست حدود بستر و حریم رودخانه را برای عبور ایمن سیلاب و رسیدگی به امور مربوط به رودخانه رها کرد  و پس از آن اقدام به ساخت و ساز و هر گونه فعالیت در حاشیه رودخانه نمود.  

سوال: برای تعیین حریم رودخانه یا مسیل یا آبراه در مجاورت یک ملک یا زمین کجا باید مراجعه کنیم؟

مطابق با قوانین موجود تعیین حدود بستر و حریم رودخانه ها بر عهده کارشناسان شرکتهای آب منطقه ای در سطح استان و ادارات منابع آب در سطح شهرستانها می باشد. لذا به منظور اطلاع از حدود بستر و حریم روخانه ها در مجاورت یک ملک باید به شرکتهای مذکور مراجعه نمود.

سوال: چگونه به شرکتهای آب منطقه ای یا ادارات منابع آب جهت تعیین حدود حریم رودخانه ها مراجعه کنیم؟

مطابق با قوانین موجود، تعیین حریم رودخانه ها صرفاً به صورت پاسخ به استعلام صورت گرفته توسط مراجع ذیصلاح (شهرداریها، ادارت ثبت اسناد و املاک، بنیاد مسکن و …) انجام می پذیرد و متقاضی می تواند با ارائه استعلام قانونی از مراجع مربوطه، حدود بستر و حریم رودخانه، مسیل  و یا هر نوع منابع آبی دیگر در مجاورت ملک خود را از شرکتهای آب منطقه ای و یا امورات تابعه آن دریافت کند.

سوال: بستر رودخانه چیست؟

بستر رودخانه آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که به منظور عبور جریان سیلاب رودخانه با دوره بازگشت خاصی مورد نیاز می باشد و و مطابق قانون در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژیک، داغاب و حداکثر طغیان با دوره بازگشت 25 ساله تعیین می گردد.  

سوال: حریم رودخانه چیست؟

حریم رودخانه فاصله ای از حد بستر رودخانه است که به منظور رسیدگی به امور رودخانه مانند لایروبی، ساماندهی، عبور ایمن سیلاب و …. در نظر گرفته می شود و میزان آن با توجه به شرایط رودخانه، مسیل و نهر از یک تا بیست متر متغیر است که به آن حریم کمی گفته می شود.

سوال: چند نوع حریم برای رودخانه ها و انهار تعریف می شود؟

دو نوع حریم برای رودخانه ها، مسیلها و انهار تعریف می شود. حریم کمی و حریم کیفی

سوال: حریم کیفی چیست؟

بخشی از حاشیه رودخانه و پس از حد بستر رودخانه، مسیل، برکه، مرداب و تالاب و به طور کلی هر منبع آبی می باشد که به منظور حفاظت کیفی رودخانه مورد نیاز است و طبق مقررات مربوط به آن تعیین می شود و از 20 تا 150 متر متغیر است.

سوال: اگر آگهی تعیین بستر و حریم رودخانه ای را در مجاورت ملک خود دیدیم، چه کاری باید انجام بدهیم؟

اگر در حاشیه رودخانه دارای ملک هستید و برای آن ملک یا زمین سند تک برگی از اداره ثبت اخذ نموده اید، به منظور بررسی وضعیت ملک خود با حدود بستر و حریم رودخانه به شرکت آب منطقه ای استان خود مراجعه نمایید.

سوال: آیا می توان اراضی واقع در رودخانه را  برای کشت محصول اجاره نمود؟

بله، برای این منظور باید درخواست اجاره بستر رودخانه را جهت کشت یکساله به ادارات امور آب ارائه نمود. نتیجه پس از رسیدگی در کمیسیون اجاره بستر شرکت آب منطقه ای به اطلاع متقاضی می رسد. در صورت موافقت، قرارداد اجاره بستر برای مدت محدوده فی ما بین بهره بردار ( کشاورز) و شرکت آب منطقه ای با قیمت کارشناسی منطقه منعقد می گردد. 

سوال: آیا می توانی اراضی واقع در رودخانه را برای احداث باغ اجاره نمود؟

خیر، امکان احداث باغ ، غرص نهال و فنس کشی و دیوار کشی باغات در محدوده بستر و حریم رودخانه هاف مسیلها، انهار، دریاچه ها و تالابها ممنوع می باشد.

سوال: برای اجاره اراضی بستر رودخانه برای کشت موقت باید به کجا مراجعه نمود؟

درخواست اجاره بستر رودخانه جهت انجام کشت موقت را به ادارات منابع آب واقع در مرکز هر شهرستان باید ارائه نمود. پس از تکمیل پرونده، درخواست مربوطه به کمیته اجاره بستر شرکت آب منطقه ای استان ارسال شده و در صورت موافقت قرار داد اجاره بستر منعقد می گردد.

سوال: چگونه به میزان بستر و حریم رودخانه که در مجاورت یک ملک مشخص شده است، اعتراض کنیم؟ یا به عبارتی چگونه به استعلام پاسخ به تعیین حدود بستر و حریم رودخانه اعتراض کنیم؟

با مراجعه به شرکتهای آب منطقه ای یا شرکتهای زیرمجموعه آنها شامل ادارات منابع آب شهرستانها می توان به بستر و حریم اعلام شده توسط شرکت آب منطقه ای اعتراض نمود.

سوال: آیا می توانیم رودخانه ای که در مجاورت ملک شخصی مان قرار دارد را دیواره سازی کنیم؟

دیواره سازی رودخانه ها به منظور حفاظت اراضی و املاک حاشیه رودخانه از سیلاب و جلوگیری از خسارت در هنگام وقوع سیلاب انجام می شود و صرفاً با مجوز شرکتهای آب منطقه ای (وزارت نیرو) و بر اساس طرحهای مهندسی رودخانه که به تایید شرکتهای آب منطقه ای رسیده باشد،  قابل انجام می باشد.

سوال: در صورتی که بخواهیم رودخانه مجاور ملک شخصی مان را دیواره سازی کنیم، از چه ارگانی باید مجوز بگیریم؟

دیواره سازی در کناره رودخانه به منظور جلوگیری از ورود سیلاب و آسیب به حاشیه رودخانه انجام می شود، لیکن اجرای آن بدون اخذ مجوز از شرکتهای آب منطقه ای یا ادارات امور آب تابعه آنها امکانپذیر نمی باشد. لازم به ذکر است طراحی دیواره ساماندهی رودخانه ها الزاماً می بایست توسط مشاوران طراح ذیصلاح انجام شود و میزان سیلاب تخمینی عبوری از رودخانه و سایر موارد فنی لازم در طراحی لحاظ گردد.

سوال: برای تهیه نقشه دیواره سازی کنار رودخانه به چه کسی یا شرکت یا نهادی باید مراجعه کنیم؟

ارائه طرح مهندسی جهت ساخت دیواره و سیل بند در کناره رودخانه ها و مسیلها می بایست توسط مشاوران ذیصلاح در زمینه مهندسی رودخانه تهیه شود و سپس جهت اخذ تاییده به شرکتهای آب منطقه ای ارائه گردد.

سوال: آیا برای ساخت و ساز و هرگونه فعالیت در حاشیه برکه ها، مردابها، دریاچه ها و تالابها قوانین خاصی وجود دارد؟  

بله، هر آبگیری اعم از برکه، دریاچه، مرداب و تالاب دارای حریمی به منظور حفاظت از محیط زیست آن می باشد که می بایست در ساخت و ساز و بهره برداری از آن منبع آبی به آن توجه کرد. تعیین میزان حریم انها بر عهده شرکتهای آب منطقه ای یا ادارات امور آب می باشد.

سوال: آیا قناتها حریم دارند. حریم آنها چگونه تعیین می شود؟

بله با توجه به فعالیتی که در مجاورت قنات انجام می شود مانند کشاورزی، ساخت و ساز، برداشت شن و ماسه و … حریم آن مطابق با قانون تعریف می شود. مسئولیت تعیین حریم قناتها شرکتهای آب منطقه ای یا ادارات امور آب واقع در هر شهرستان می باشند.

سوال: چگونه می توانم برای تامین آب مورد نیاز دامداری، مرغداری یا گلخانه اقدام کنم؟

به منظور احداث  یک مجموعه دامداری، مرغداری و یا گلخانه در مرحله اول باید با در دست داشتن سند زمین خود به جهاد کشاورزی استان مراجعه نمایید. جهاد کشاورزی پس از بررسی طرح شما و تعیین آب مورد نیاز مجموعه مورد نظر، نحوه تامین آب مورد نیاز را از شرکت آب منطقه ای استان استعلام می کند. در صورتیکه امکان تخصیص آب از آب شرب روستاها وجود داشته باشد و میزان مصرف نیز کمتر از 25 مترمکعب بر ثانیه باشد، تامین آب مجموعه تولیدی توسط شرکت آب و فاضلاب انجام می شود و در غیر اینصورت موضوع در کمیته تخصیص آب هر استان مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به شرایط تخصیص آب و نحوه تخصیص ( چاه، قنات، سد و شبکه، انهار و ….) تامین آب انجام می شود.

سوال: آیا امکان آزاد کردن دستگاه حفاری توقیف شده توسط شرکت آب منطقه ای وجود دارد؟ چگونه؟

امکان آزادسازی دستگاههای حفاری توقیف شده توسط شرکت آب منطقه ای وجود ندارد بلکه پس از آن در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام قرار می گیرد. لیکن امکان آزادسازی تراکتور و دستگاه حفاری هیلتی وجود دارد که برای عودت آن باید به شرکت آب منطقه ای استان خود مراجعه نموده و با ارائه مدارک دستگاههای خود را دریافت نمایید.

سوال: اگر یک چاه کشاورزی خشک شود و یا آبدهی آن کم شده باشد، چگونه برای احیا آن اقدام نمایم؟

اگر چاه کشاورزی دارای پروانه بهره برداری معتبر باشد، باید پس از اخذ مجوز کف شکنی از شرکت آب منطقه ای پروانه بهره برداری جدیدی برای چاه مورد نظر صادر شود. در این شرایط با در دست داشتن مدارک مربوط به چاه به شرکت آب منطقه ای استان خود مراجعه نمایید. شرکت آب منطقه ای پس از بازدید و بررسی شرایط چاه مذکور اقدام به صدور مجوز کف شکنی و صدور پروانه جدید می نماید.

سوال: برای تمدید پروانه بهره برداری چاه آب کشاورزی که بین چندین حق آبه بر مشترک است، چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

برای تمدید پروانه بهره برداری چاه آب باید نماینده قانونی چاه برای انجام روال اداری به ادارات منابع آب شهرستان مراجعه نماید.

سوال: چاه آب آشامیدنی روستا دچار کاهش آب شده است، برای رفع مشکل به کجا باید مراجعه نماییم؟

تامین آب آشامیدنی برای روستاها بر عهده شرکتهای آب و فاضلاب یا به اصطلاح “اداره آب” می باشد. به ادارات آب و فاضلاب استان یا شهرستان خود مراجعه نمایید و یا از طریق دهیاری روستا درخواست خود را مطرح نمایید. پس از مراجعه شما به آب و فاضلاب روستایی نماینده اداره آب نسبت به رفع مشکل از طریق شرکت آب منطقه ای ( کف شکنی، لایروبی چاه، جابجایی چاه و …) مشکل را رفع خواهد نمود.

سوال: برای تامین آب مورد نیاز واحدهای صنعتی و یا خدماتی چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

به طور کلی برای تامین آب برای واحدهای صنعتی یا خدماتی ابتدا به ارگان  صدور مجوز کسب و کار از جمله  سازمان صمت، جهاد کشاورزی، اداره کل حمل و نقل و پایانه ها و سایر مراجع ذیربط مراجعه نمایید. پس از بررسی های اولیه و تعیین میزان آب مصرفی واحد خدماتی یا صنعتی باید مکاتبه ای از سوی مرحع مذکور به شرکت آب منطقه ای صورت پذیرد و میزان دقیق آب مورد نیاز اعلام گردد.

شرکت آب منطقه ای پس از تعیین میزان آب مورد نیاز واحد مذکور، شرایط و نحوه امکان تخصیص آب بالاخص در دشت های ممنوعه کشور را بررسی نموده و اقدامات بعدی را انجام خواهد داد.

سوال:  آیا امکان خرید چاه برای راه اندازی یک واحد صنعتی، خدماتی و … وجود دارد؟

بله، امکان انتقال حق آبه چاههای کشاورزی برای واحدهای صنعتی و خدماتی وجود دارد. لیکن متقاضی مربوطه خود باید اقدام به انتخاب چاه و خرید آن نماید.

سوال: برای اخذ مجوز برای انجام تعمیرات، کف شکنی، لایروبی و … برای قنات چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

جهت اخذ مجوز لازم برای تعمیرات و سایر موارد مرتبط با قناتها باید به جهاد کشاورزی مراجعه نمود. در این خصوص هیچگونه مجوزی از سوی شرکتهای آب منطقه ای صادر نمی شود. 

سوال: برای تعیین میزان آبدهی چاه خود به کجا باید مراجعه کنم؟

برای تعیین میزان آبدهی چاه باید به شرکت آب منطقه ای مراجعه نمود و تقاضای آزمایش پمپاژ نمود.

سوال: برای نصب کنتور هوشمند از طرف شرکت آب منطقه ای اخطاریه داده شده است، چه اقداماتی باید انجام دهم؟

به منظور نصب کنتور، متقاضی فرم مربوط به خرید کنتور هوشمند را از از اداره منابع آب شهرستان مربوطه دریافت کرده و جهت اقدامات بعدی به شرکت آب منطقه ای مراجعه می نماید.

سوال: در دفاتر پیشخوان دولت در مورد پروانه های بهره برداری چاههای آب چه خدماتی ارائه می شود؟

12. • فرآیند کف شکنی
    • فرآیند جابجایی
    • فرآیند دوربرداری
    • فرآیند لایروبی
    • فرآیند حفر گالری
    • فرآیند تغییر روش حفاری
    • فرآیند ادامه حفاری
    • فرآیند اصلاح کروکی
    • فرآیند نصب منصوبات
    • فرآیند بهره برداری بهینه
    • فرآیند تعیین تکلیف چاههای فاقد پروانه
    • فرآیند تغییر و اصلاح نام دارندگان پروانه بهره برداری
    • فرآیند حفر چاه جدید
    • فرآیند حفر چاه به جای قنات
    • فرآیند ثبت و تایید قرارداد حفاری
    • فرآیند استقرار دستگاه حفاری
    • فرآیند ترخسث دستگاه حفاری
    • فرآیند تامین برق پمپاژ مجدد و سیستم نوین آبیاری
    • فرآیند افزایش قدرت موتور
    • فرآیند تغییر نوع مصرف
    • فرآیند تمدید پروانه بهره برداری
    • فرآیند تمدید مجوز حفر
    • فرآیند افزایش آبدهی
    • فرآیند افزایش پمپاژ و تعیین آبدهی
    • اصلاحیه پروانه بهره برداری

سوال: اگر قنات یک روستا که در گذشته منبع تامین آب کشاورزی روستا بوده، در حال حاضر خشک شده است، برای رفع مشکل به کجا باید مراجعه نمود؟

در صورت خشک شدن یا نقصان فاحش آب قنوات واقع در مناطق و دشتهای ممنوعه ( بنا به اعلام شرکت های اب منطقه ای استانها) که تا سه سال قبل از ممنوعیت منطقه مورد بهره برداری قرار گرفته اند، اخذ مجوز حفر چاه مشروط به شرایطی از جمله مراجعه صاحبان قنوات به شرکتهای آب منطقه ای ظرف مدت حداکثر 5 سال از خشک شدن و یا نقصان فاحش آب می باشد. هر گونه اقدام در این خصوص می بایست با اخذ مجوزات حفر و بهره برداری صورت پذیرد.

سوال: اگر بین بهره برداران یا حقابه بران یک چاه در خصوص میزان مصرف آب و ساعات آن اختلاف بیفتد، برای حل مشکل چه باید کرد؟

تعیین میزان مصرف آب بر اساس عرف محل می باشد و برای حل مشکل مذکور می بایست به  دهیاری مربوطه مراجعه نمود.

سوال:  اگر یک یا چند نفر از افراد بهره بردار یک چاه مشترک فوت کرده باشند، برای تمدید پروانه بهره برداری و یا سایر موارد مرتبط با چاه چه اقداماتی باید انجام داد؟

برای تمدید پروانه و یا سایر موارد مربوط به چاه می بایست نماینده قانونی چاه اقدامات لازم را از اداره منابع آب شهرستان پیگیری نماید و در صورت نیاز گواهی انحصار وراثت از نماینده چاه اخذ می گردد.

سوال: آیا امکان حفر چاه برای باغ ویلا وجود دارد؟

امکان حفر چاه برای باغ ویلاها فقط در صورتی امکانپذیر می باشد که:

• منطقه مورد نظر مسکونی باشد.
• مساحت باغچه از 2000 مترمربع بیشتر نباشد.
• تامین آب صرفاً برای مصارف شرب و بهداشتی باشد.

از سوی دیگر بسته به اینکه منطقه مورد تقاضا در دشت های ممنوعه یا غیرممنوعه واقع شده است، نحوه اقدام متفاوت می باشد. در مناطق غیرممنوعه حفر چاه های شرب و بهداشت برای باغچه ها مجاز است و احتیاج به صدور پروانه بهره برداری ندارد، لیکن مراتب باید به اطلاع شرکت های آب منطقه ای برسد. در مناطق ممنوعه موضوع متفاوت است و حفر این گونه چاهها منوط به موافقت کتبی وزارت نیرو و شرکت های تابعه استانی است. در هر صورت حداکثر میزان بهره برداری بیش از 25 مترمکعب در هر شبانه روز است و تشخیص احراز شرایط فوق نیز بر عهده وزارت نیرو می باشد.

سوال: آیا در صورت انتقال اراضی تحت شرب چاه ها، چشمه ها و قنوات امتیازات این منابع آبی نیز خود به خود به مالک جدید منتقل می شود؟

خیر در صورت انتقال اراضی تحت شرب منابع آبی فوق الذکر می بایست در خصوص منافع آبی با قید میزان سهم آب سند صلح رسمی تنظیم گردد.

سوال: آیا امکان اخذ مجوز حفر چاه به جای قنات خشک شده وجود دارد؟

در صورت خشک شدن با نقصان فاحش آب قنوات واقع در مناطق و دشتهای ممنوعه ( بنا به اعلام شرکت های اب منطقه ای استانها) که تا سه سال قبل از ممنوعیت منطقه مورد بهره برداری قرار گرفته اند، اخذ مجوز حفر چاه مشروط به شرایطی از جمله مراجعه صاحبان قنوات به شرکتهای آب منطقه ای ظرف مدت حداکثر 5 سال از خشک شدن و یا نقصان فاحش آب، امکانپذیر می باشد. هر گونه اقدام در این خصوص می بایست با اخذ مجوزات حفر و بهره برداری صورت پذیرد.

سوال: آیا امکان انتقال پروانه بهره برداری چاههای کشاورزی بدون انتقال اراضی تحت شرب وجود دارد؟

انتقال پروانه بهره برداری چاه های کشاورزی و یا قسمتی از منافع چاههای کشاورزی بدون انتقال اراضی تحت شرب، محدود به شرایط بسیار محدود و خاص از جمله تغییر نوع مصرف این چاهها به مصارف صنعتی می باشد. در خصوص مصارف کشاورزی اساساً امکان انتقال کامل منافع چاهها و یا قمستی از آن وجود ندارد.

سوال: حریم کیفی رودخانه ها یا مسیلها چقدر است؟

حریم کیفی رودخانه ها بر اسـاس تـراز افقـی از منتهـی الیـه بسـتر ( بهتر است اول بدانید دقیقا حد بستر رودخانه کنار ملک شما کجاست. به بخش تعیین بستر رودخانه مراجعه کنید.) 150 متر است. لیکن به سه ناحیه «حفاظت»، «حمایت» و «پشتیبان» تقسـیم و عرض هر ناحیه مطابق با دستورالعمل ” ناحیه بندی استقرار کاربری در حریم کیفی منابع آب” تعیین می شود.

سوال:آیا حریم کیفی تعیین شده برای رودخانه های پرآب با حریم کیفی نهر ها و مسیلها فرق دارد؟

خیر. مطابق با دستورالعمل ” ناحیه بندی استقرار کاربری در حریم کیفی منابع آب” منابع آب سطحی شامل رودخانه هاي دایمی و فصلی و نهرهاي طبیعی (و کلیه شاخه هـاي آنهـا)، مسیلها، تالابها، دریاچه هاي طبیعی و مخازن سدها می باشند که حریم کیفی براي آنها محاسبه و اعمال میشود. هـم چنـین نحوه محاسبه و اعمال حریم کیفی براي مسیلها، انهار طبیعی و رودخانه هاي فصلی مشابه رودخانه هاي دایمـی مـی باشـد.  

سوال: در چه فاصله ای از رودخانه می توان یک دامداری صنعتی احداث نمود؟ آیا محدودیتی وجود دارد؟

استقرار کاربری های مختلف در حاشیه رودخانه ها و به طور کلی کلیه آبهای سطحی مانند مسیلها، رودخانه های فصلی، دریاچه ها و مخازن سد ها تابع ضوابط دستورالعمل ” ناحیه بندی استقرار کاربری در حریم کیفی منابع آب” می باشد. در دستورالعمل مذکور برای هر کاربری فاصله مشخصی از رودخانه تعیین کرده است. دامداری های صنعتی با توجه به سطح آلودگی های آنها باید از هر منبع آب سطحی از جمله رودخانه ها 150 متر فاصله داشته باشند. لیکن در فاصله 60 متری می توان دامداری سنتی احداث نمود.

سوال: در چه فاصله ای از یک رودخانه، تالاب، قنات و یا چاه می توان یک واحد خدماتی مانند رستوران و سفره خانه یا فروشگاه مواد غذایی  بنا نمود؟

مطابق با دستورالعمل “ضوابط و معیارهای محیط زیستی استقرار واحدهای خدماتی” قعالیتهای خدماتی به 4 رده مختلف تقسیم می شود و بر اساس رده آنها فاصله از منابع آبی تعیین می گردد. رستوران، سفره خانه و فروشگاههای مواد غذایی در رده 1 قرار دارند و لذا حداقل فاصله آنها از چاه، چشمه و قنات 30 متر ولی از رودخانه ها، انهار، دریاچه ها و برکه ها به میزان حریم اعلام شده در طرحهای هادی و روستایی می باشد که قبلا توسط شرکتهای آب منطقه ای اعلام شده است. لیکن در مورد تالابهای کوچک متفاوت است و این فاصله 50 متر اعلام شده است.  مسئله در مورد تالابهای مهم ( ثبت شده در کنوانسیون رامسر) و رودخانه های حفاظت شده متفاوت است و به دلیل اهمیت موارد ذکر شده حریمهای دیگری برای آنها لحاظ شده است. برای اطلاع از حریم های مذکور به “ضوابط و معیارهای محیط زیستی استقرار واحدهای خدماتی” مراجعه نمایید.

الف: بهره برداری از چشمه ها و انهار

سوال: آیا بهره برداری چشمه نیاز به اخذ مجوز دارد؟

از چه ارگانی باید مجوز گرفت؟ تایید چشمه به عنوان منبع آب اراضی کشاورزی یا واحد تولیدی نیاز به دریافت مجوز مربوطه دارد. مرجع صدور مجوز بهره برداری از چشمه شرکتهای آب منطقه ای در سطح استان یا ادارات منابع آب در سطح هر شهرستان می باشند.

سوال: آیا امکان ثبت و صدور پروانه بهره برداری برای یک چشمه که در زمین شخصی واقع شده است، به نام ان شخص وجود دارد؟

خیر. مجوزهای بهره برداری از چشمه ها صرفاً به صورت یک ساله پس از تشکیل پرونده و ارایه مدارک لازم به شرکتهای آب منطقه ای صادر می‌شود.

سوال: چشمه ای که سالها از آن بهره برداری کرده ام، در حال حاضر خشک شده است، برای آبیاری اراضی خود چه می توانم بکنم؟

با توجه به اینکه چشمه به عنوان منبع آب فصلی شناخته می شود، لذا خشک شدن آن هیچ حقی برای بهره بردار ایجاد نمیکند و نمی توان به ازاء آن درخواست چاه یا بهره برداری از آب رودخانه های مجاور نمود.

سوال: اگر چمشه ای که از آن بهره برداری می کنم خشک شود، آیا می توان با نصب پمپ یا حفاری چشمه آب مورد نیاز خود را تامین نمود؟

خیر. هرگونه دخل و تصرف شامل حفاری و پمپاژ آب شچمه تخلف محسوب می شود و در صورت مشاهده پیگرد قانونی داشته و قابل طرح شکایت در مراجع قضایی توسط متولی چشمه ها یعنی شرکتهای آب منطقه ای می باشد.

سوال: چگونه می توانم اثبات کنم از یک نهر مجاور زمین حقابه دارم؟

با در دست داشتن سند، قولنامه، نسخ و هر نوع مدرک مالکیتی به امور آب شهرستان مراجعه نمایید تا پس از تشکیل پرونده و بررسی حقابه بران به جهت اثبات حقابه اقدام گردد.

ب: بهره برداری از کانالهای آبیاری

سوال: حریم کانالهای آبیاری کشاورزی چقدر است؟

حریم کانالهای کشاورزی با توجه به میزان دبی کانال و درجه آنها تعیین می شود. هر چه میزان دبی آب کانال بیشتر باشد، حریم آن بیشتر است. اگر قصد انجام فعالیتی در زمین حاشیه کانال آب کشاورزی از نوع بتنی یا خاکی را دارید، میزان حریم کانال را از شرکت آب منطقه ای استان خود استعلام نمایید تا بعدا دچار مشکل نشوید.

سوال: آیا می توان از کانالهای انتقال آب سدها که برای آبیاری اراضی کشاورزی احداث شده اند، با تانکر آب برداشت کرد؟

خیر. برداشت آب بدون مجوز غیر قانونی بوده و تبعات قانونی دارد. لیکن در صورت صدور مجوز رسمی از شرکتهای آب منطقه ای می توان آب از تانکرهای دارای مجوز خریداری نمود.

سوال: آیا هر ساله می توان به میزان حق آبه، آب از کانال دریافت نمود؟

با توجه به اینکه در کشوری زندگی می کنیم که هر چند سال یک بار دچار خشکسالی می شویم، لذا تخصیص آب نیز متناسب با این مسئله تغییر خواهد کرد. بالاخص در بخشهایی از کشور که با مسئله خشکسالی و کاهش آب رودخانه ها بیشتر روبه رو خواهند بود. به عنوان مثال ممکن است در سال خشکسالی فقط   30  درصد حقابه هر سال اختصاص یابد لذا کشاورزان باید به تناسب آب تخصیص کشت نمایند تا دچار مشکل کم آبی و خسارت به محصولات کشاورزی نشوند. در سالهای پرآبی نیز بالعکس می توان بیش از ظرفیت همیشگی آب تحویل کشاورزان داد.

سوال: آیا می توان تقاضای ایجاد یک دریچه اضافه نمود تا مسیر عبور آب به زمین کشاورزی کوتاه تر شود؟

بله. این تقاضا در شرکت آب منطقه ای استان به لحاظ موارد فنی و اجتماعی بررسی می شود و در صورت امکان مجوز آن صادر می شود.